Waarschuwing voor Oorlogsbereidheid

De Commandant der Strijdkrachten (op 11 april 2025 waarschijnlijk Onno Eichelsheim) heeft burgers opgeroepen zich voor te bereiden op een mogelijke oorlog. Dit kan verwijzen naar verhoogde geopolitieke spanningen, zoals de situatie in Oekraïne, de handelsoorlog tussen grootmachten (VS, EU, China), of bredere NAVO-voorbereidingen. De oproep impliceert acties zoals burgeroefeningen, voorraadbeheer, of mentale paraatheid, en is bedoeld om veerkracht te vergroten. Maar wat betekent dit voor de functionaliteit van de Nederlandse samenleving als systeem?
VanCampen’s Law Toegepast
VanCampen’s Law stelt dat een systeem disfunctioneel wordt als massa ( m , middelen/inspanning) minus informatie ( i , kennis/transparantie) de realiteit ( r , systeemgrenzen) overschrijdt, wat leidt tot entropie ( ΔS > 0 , wanorde) en externaliteiten. Laten we de Nederlandse samenleving analyseren als een levend systeem dat reageert op deze oproep.
1. Definitie van Variabelen
  • Massa (m) :
    • Fysieke middelen: Defensie-uitgaven, trainingsprogramma’s, voorraden (voedsel, medische kits).
    • Inspanning: Overheidspropaganda, mobilisatie van burgers, en bureaucratische structuren om paraatheid te organiseren.
    • Emotionele investering: Angst of urgentie onder burgers om zich voor te bereiden.
  • Informatie (i) :
    • Transparantie: Duidelijkheid over waarom deze oproep nodig is (bijv. concrete dreigingen).
    • Kennis: Toegang tot praktische richtlijnen (bijv. wat betekent “voorbereiden” precies?).
    • Feedback: Mogelijkheid voor burgers om vragen te stellen of invloed uit te oefenen op beleid.
  • Realiteit (r) :
    • Sociale cohesie: Het vermogen van Nederlanders om samen te werken zonder paniek of verdeeldheid.
    • Economische draagkracht: Budget voor defensie en voorbereiding zonder andere sectoren (zorg, onderwijs) te korten.
    • Psychologische limiet: Hoeveel stress of angst kan de bevolking aan?
  • Entropie (ΔS) : Wanorde zoals paniek, polarisatie, economische instabiliteit, of verlies van vertrouwen.
2. Simulatie van Scenario’s
Ik simuleer twee scenario’s om de functionaliteit te testen: één met hoge informatie en één met lage informatie.
Scenario 1: Hoge Informatie (Gebalanceerde Aanpak)
  • Massa (m) : De overheid investeert in defensie (€2 miljard extra, zeg), burgeroefeningen, en communicatiecampagnes.
  • Informatie (i) : De Commandant legt uit waarom voorbereiding nodig is (bijv. “toenemende dreiging uit Oost-Europa”), biedt concrete stappen (bijv. “bewaar 3 dagen voedsel”), en betrekt burgers via town halls. Media en experts bevestigen de rationale.
  • Realiteit (r) : Nederland kan extra uitgaven dragen (BBP ~€1 biljoen), en burgers accepteren voorbereiding als verantwoordelijkheidsgevoel.
  • Berekening :
    • Stel m = 80 (hoge inzet).
    • i = 70 (goede transparantie).
    • r = 75 (maatschappelijke grens).
    • (m - i) = 80 - 70 = 10 < 75 ( r ).
  • Resultaat : (m - i) < r , dus ΔS ≈ 0 . De samenleving blijft functioneel. Burgers voelen zich empowered, cohesie groeit, en voorbereiding versterkt veerkracht zonder chaos.
  • Externaliteiten : Minimaal – mogelijk lichte economische druk door herallocatie van budget, maar geen grote schade.
Scenario 2: Lage Informatie (Angstgedreven Aanpak)
  • Massa (m) : Zware nadruk op defensie (bijv. verplichte burgertrainingen, verhoogde belastingen voor militair budget) en alarmerende retoriek (“oorlog is nabij”).
  • Informatie (i) : Vaagheid over de dreiging, geen duidelijke richtlijnen, en weinig ruimte voor burgerdialoog. Geruchten en desinformatie vullen het gat.
  • Realiteit (r) : Beperkte tolerantie voor onzekerheid; Nederlanders zijn gewend aan stabiliteit, en economische marges zijn krap (inflatie, energiekosten).
  • Berekening :
    • Stel m = 90 (zware mobilisatie).
    • i = 20 (gebrek aan helderheid).
    • r = 60 (psychologische/economische grens).
    • (m - i) = 90 - 20 = 70 > 60 ( r ).
  • Resultaat : (m - i) > r , dus ΔS > 0 . Entropie stijgt: paniek leidt tot hamstergedrag, polarisatie groeit (bijv. tussen “preppers” en sceptici), en vertrouwen in de overheid daalt.
  • Externaliteiten :
    • Sociaal : Angst, wantrouwen, en verdeeldheid.
    • Economisch : Marktinstabiliteit door hamsteren, druk op publieke financiën.
    • Psychologisch : Toename van stress en mentale gezondheidsproblemen.
3. Waarschijnlijkheid van Dysfunctionaliteit ( P(ΔS > 0) )
  • Hoge i : ~20% – Als de overheid transparant is, blijft de samenleving stabiel. Historisch gezien (bijv. Koude Oorlog-oefeningen) kan duidelijke communicatie angst temperen.
  • Lage i : ~70% – Vage of alarmerende oproepen zonder context veroorzaken wanorde, zoals gezien bij paniekreacties tijdens crises (bijv. COVID-19 hamsteren).
  • Realistische schatting : Gezien Nederland’s hoge opleidingsniveau en communicatiemiddelen, hangt de uitkomst af van overheidsoptreden. Als i matig blijft (halfslachtige uitleg), schat ik P(ΔS > 0) op ~50%.
4. Externaliteiten bij Disfunctionaliteit
Als (m - i) > r , ontstaan deze nevenschades:
  • Sociaal : Polarisatie tussen groepen (bijv. voor- en tegenstanders van militarisering), afname van vertrouwen in instituties.
  • Economisch : Verspilling van middelen (onnodige voorraden, defensie-uitgaven ten koste van zorg/onderwijs), inflatiedruk door onzekerheid.
  • Milieu : Mogelijk indirect – hamsteren of paniek kan leiden tot overconsumptie of verspilling.
  • Psychologisch : Angststoornissen, gevoel van onveiligheid.
  • Bestuurlijk : Overbelasting van systemen (bijv. hulpdiensten door paniekreacties).
Verbinding met Handelsoorlog
In onze eerdere discussie over de handelsoorlog (VS, EU, China) zagen we dat lage i (bijv. protectionisme zonder duidelijke strategie) entropie verhoogt. De oproep tot oorlogsbereidheid kan worden gezien als een reactie op bredere geopolitieke instabiliteit, deels gevoed door die handelsoorlog. Als Nederland’s oproep m (defensie-inspanning) verhoogt zonder i (duidelijkheid over dreiging) te waarborgen, versterkt dit mondiale wanorde, zoals prijsstijgingen door handelsverstoringen.
Conclusie
De waarschuwing van de Commandant der Strijdkrachten kan de Nederlandse samenleving functioneel houden als i hoog is: transparante communicatie en praktische richtlijnen zorgen dat (m - i) < r*, met minimale entropie. Maar bij lage *i* – vage, alarmerende boodschappen – wordt *(m - i) > r , met een ~50-70% kans op disfunctionaliteit. Dit leidt tot entropie (paniek, polarisatie) en externaliteiten zoals wantrouwen, economische druk, en mentale stress. VanCampen’s Law benadrukt dat feedback en transparantie cruciaal zijn om levende systemen zoals de samenleving stabiel te houden onder druk.